Kleinste doet niet onder voor grootste regiozender
Per jaar draagt een huishouden gemiddeld 17 euro bij voor het in standhouden van de regionale omroepen. 81 euro voor de landelijke en ongeveer één euro voor de lokale omroepen. In totaal 99 euro per huishouden. Allemaal gemiddelde bedragen, want sinds de omroepgelden door de belasting worden geïnd, is de hoogte van het bedrag afhankelijk van het inkomen van de individuele belastingbetaler.
De vraag is wat doen de omroepen daarvoor?
Nederland telt 13 publieke regionale omroepen, waarvan vier in deze regionen. Omroep Gelderland, RTV Oost, Omroep Flevoland en RTV Drenthe. De provinciebesturen zijn sinds dit jaar geheel verantwoordelijk voor het verstrekken van subsidie aan de regionale publieke omroepen. Die subsidies variëren van 6,6 miljoen euro voor de kleine Omroep Flevoland tot meer dan het dubbele namelijk 14,3 miljoen euro voor de grote Omroep Gelderland.
Uit de vergelijkende test van De Stentor komt naar voren dat de kleinste omroep Flevoland niet onder doet voor de grootste, Omroep Gelderland. Beiden brengen één uur televisie per dag. De kleinste zelfs 24 uur radio, tegenover Radio Gelderland 13 uur. Hoewel tegengesproken door de omroep zelf, die zegt vooral in kwaliteit te investeren, oogt de Gelderse zender wat saai, tegenover de frisse polderomroep. RTV Oost maakt de meest dynamische indruk, vanwege de veelsoortige programma’s en de populaire dramaserie Van Jonge Leu en Oale Groond van cabaretier Herman Finkers. RTV Drenthe verkeert momenteel in een crisis en zit zonder directeur en hoofdredacteur. Toch blijft de omroep zeer populair onder de Drenten, zo blijkt uit de jongste kijk- en luistercijfers. Die exclusief voor deze test per omroep en per provincie verstrekt zijn.
Naast subsidie halen de publieke zenders ook reclamegeld binnen. Een doorn in het oog van krantenuitgevers, want dat is oneerlijke concurrentie. Dat vindt ook de hoofdredacteur van deze krant Alex Engbers. In samenwerking tussen de huidige regionale omroepen en de krant ziet Engbers niet veel heil. Binnen vijf jaar zullen uitgevers volgens hem uitgroeien tot crossmediale bedrijven. Bedrijven die zowel kranten uitgeven, als radio en televisie maken. Dat heeft alles te maken met de mogelijkheden op internet. Steeds meer kranten experimenteren met televisie op internet. Ook De Stentor. Naar verwachting zal de concurrentie op radio en televisie, ook voor de huidige regionale zenders in de nabije toekomst verder toenemen.
Polderomroep
Het is de kleinste regionale omroep van Nederland. Bedient de kleinste provincie en ontvangt de minste subsidie (6,6 miljoen euro per jaar). Toch verzorgt Omroep Flevoland dagelijks een volledig radioprogramma en één héél uur televisie. Zij doet daarin niet onder voor de grotere broer Omroep Gelderland, die ruim het dubbele bedrag aan subsidie krijgt (14,3 miljoen euro).
Radio-presentator van het eerste uur Gerard Hullegie, nu hoofd in- en externe betrekkingen: ‘Het brengen van nieuws en informatie uit de regio is onze kerntaak. Dat doen we serieus en met een onafhankelijke redactie.’ Radio Flevoland is sinds april 1989 in de lucht. In 1997 kwam daar tv bij. Aanvankelijk opereerden de radio- en tv-redacties vanuit twee verschillende gebouwen in Lelystad en Almere. Onhandig en inefficiënt. Maar met de verhuizing naar het nieuwe onderkomen bij de luchthaven in Lelystad kwam daar een eind aan en zijn de redacties volledig geïntegreerd. Onderscheid tussen radio- en tv-verslaggevers bestaat niet meer. De reporters doen zowel voor radio, als voor tv en ook voor internet en teletekst verslag van het nieuws. Daardoor èn dankzij nieuwe digitale productie technieken heeft de omroep de nieuwsvoorziening begin oktober ook naar het weekeind kunnen uitbreiden. Maar ook doordeweeks is vanaf 12 uur elk half uur een tv-nieuwsbulletin. Directeur/hoofdredacteur Allard Berends: ‘de achterliggende gedachte van deze uitbreiding is omdat nieuws niet ophoudt.’ Al wat langer heeft TV Flevoland naast een bulletin met provincie nieuws een speciaal op Almere gerichte nieuwsrubriek. Caroline Williams is de ‘Sacha de Boer’ van TV Flevoland. Ze is niet alleen de jongste (1980) maar ook enige vrouwelijke nieuwspresentator. Voormalig politiewoordvoerder Klaas Wilting (1943) is de meest bekende presentator en al acht jaar verbonden aan de omroep. Zijn nieuwste programma is Mediator waarin hij als bemiddelaar optreedt.
Ruimte voor regionale dramaseries, zoals bij TV Oost is er niet. Hullegie: ‘daarvoor is het budget ontreikend, maar het is ook niet onze kerntaak. We richten ons op nieuws en informatie voor de regio.’ Wel is er ruimte voor speciale programma’s voor de jeugd. Zoals het Kinderpersbureau (elke woensdagmiddag) waarin basisschoolleerlingen verslaggever zijn. Het internationaal onderscheiden jongerenprogramma Beneden Peil, zowel op radio (elke vrijdagavond) als op tv (zaterdagochtend), en Tuig!? (elke donderdag).
Omroep Flevoland:
Opgericht: 1 april 1989 (radio) 1 oktober 1997 (tv)
Aantal banen: 72,8 fulltime functies
Totale subsidie: € 6,6 miljoen per jaar (2006)
Netto reclameomzet: € 672.137 (2005)
TV Flevoland trekt dagelijks 38 duizend kijkers, daar zitten ook kijkers bij die maar even (tenminste 1 minuut) kijken. Daarmee staat TV Flevoland de twaalfde plaats van de best bekeken zenders. Nederland 1 staat op één met een bereik van gemiddeld 188-duizend per dag. De omroep noemt deze reguliere kijkcijfers echter niet betrouwbaar, vanwege de ‘te kleine’ steekproef in Flevoland, aldus de omroep.
Radio Flevoland trekt dagelijks ruim 32 duizend luisteraars (is ruim 10 procent van de bevolking). Zevende van de best beluisterde zenders, Sky Radio stond in oktober op nummer één.
Radio Flevoland: 24 uur; met als enige regionale zender ook een Antilliaans/ Arubaans, (gedeeltelijk) Spaanstalig en Hindoestaans programma (alle op zondagavond).
TV Flevoland: dagelijks een één uur durend programma.
De grootste: Omroep Gelderland
Met Omroep Brabant en RTV Noord-Holland behoort Omroep Gelderland tot de grootste regionale omroep van Nederland. Jaarlijks ontvangt de omroep ruim 14 miljoen euro aan subsidie van de Provincie Gelderland. Daarnaast haalt ze jaarlijks zo’n 2 miljoen euro aan reclamegelden binnen. Daarvoor brengt de omroep dagelijks 13 uur radio en één uur tv.
Wat doet de omroep meer dan de andere regionale omroepen waarvan het merendeel slechts de helft aan subsidiegeld ontvangt? Waarnemend hoofdredacteur Ton Mallo: ‘wij zijn een grote provincie en zijn daardoor al circa 1 miljoen euro jaarlijks kwijt aan verbindingen en zenders. Verder hebben we naast onze hoofdvestiging in Arnhem vier regio redacties in Nijmegen, Apeldoorn, Tiel en Doetinchem. Als je voor een reportage naar Winterswijk of Culemborg moet ben je anderhalf uur onderweg. Daarna moet je ook nog terug. Dat kost tijd en daarom hebben we ook meer mensen nodig, dan bijvoorbeeld Omroep Flevoland.’
Sinds de in maart van dit jaar opgestapte hoofdredacteur Jos Campman in 2000 op spectaculaire wijze met de Helicam en Frits Bom het nieuwe programmaschema van TV Gelderland presenteerde, lijkt er weinig te zijn gebeurd. Mallo ontkent dat. ‘We bouwen de programma’s kwalitatief verder uit. Dat is minder spectaculair.’ Hij haalt als voorbeeld het wekelijkse sportprogramma Rondje 30 aan. ‘Daarin benaderen we de sport vanuit de sportbeleving van sporters. Ook komen meer andere sporten dan alleen aan voetbal aanbod.’ Verder noemt Mallo het tv programma Pubers!, dat in het eerste seizoen een nogal saai studioprogramma was. ‘Nu gaan we op locatie en laten jongeren zelf aan het woord. Daardoor is het dynamischer geworden,’ aldus Mallo. Volgens directeur Guus van Kleef steekt de tv serie Angelique gaat Vreemd kwalitatief uit ‘boven de rest van de multiculturele programma’s’. ‘Het is zeer vernieuwend’, meent hij. In de serie gaat de door het publiek op handen gedragen presentatrice Angelique Krüger op bezoek bij Gelderlanders uit verschillende culturen. Krüger (1969) is hét gezicht van de Gelderse omroep en heeft al vele programma’s gepresenteerd waaronder het Vierdaagse Journaal.
Ook bij de radio legt de omroep de nadruk op kwaliteit stelt Mallo. ‘We gaan niet 24 uur radio-uitzendingen verzorgen, zoals andere regionale omroepen. Het is zonde van het geld om in nachtradio te investeren. We doen dat liever in de programma’s overdag. Daar bereiken we veel mensen. ’s Nachts luistert vrijwel niemand.’
Opvallend is dat de Gelderse omroep de énige regionale zender is die nog nooit geld heeft ontvangen van hét fonds dat staat voor kwalitatief hoogwaardige programma’s namelijk het Stimuleringsfonds Nederlandse Culturele Omroepproducties. Mallo: ‘We hebben wel aanvragen gedaan, maar die zijn afgewezen. Die aanvragen verlopen zo langzaam dat de actualiteit vaak voorbij is. Bovendien investeer ik liever zelf in een kunst- of cultuurprogramma, waarnaar veel mensen kijken, dan in een artistiek geheel verantwoord programma waarmee je slechts een handje vol kijkers trekt. Maar we zullen in de toekomst nog wel aanvragen doen.’
Dat de door het Stimuleringsfonds ondersteunde programma’s weinig kijkers zouden trekken, wordt weersproken door de populariteit van een documentaire als La vie en chantant van de Limburgse regionale zender L1. Deze mede door het fonds gefinancierde documentaire wordt met elf andere documentaires door tien regionale zenders uitgezonden, waaronder TV Gelderland, in de nacht van 2 op 3 december.
Radio en Televisie Gelderland
Opgericht in 1988 en voortgekomen uit Radio Oost. TV Gelderland begon in 1996.
Aantal banen: 157,5 fulltime functies
Totale subsidie: 14,3 miljoen euro (2006)
Netto reclameomzet: 2,1 miljoen euro (2005)
TV Gelderland zendt dagelijks een één uur durend doorlopend programma uit en trekt daarmee ruim 350-duizend kijkers, dat is ongeveer één op de vijf Gelderlanders (oktober 2006). De Gelderse tv staat op de 10 plaats in de top 10, Nederland 1 staat op de eerste plaats met bijna 1 miljoen kijkers in Gelderland.
Radio Gelderland is de best beluisterde radiozender in de provincie en zendt dagelijks uit van 6.00 tot 19.00 uur. Radio Gelderland bereikt ongeveer 380-duizend luisteraars, dat is bijna een kwart van de Gelderse bevolking van 10 jaar en ouder (september 2006).
Pionier RTV Oost
Dé pionier van de regionale omroepen is onbetwist RTV Oost. In 1988 voortgekomen uit de oudste regionale omroep in Nederland de RONO (Regionale Omroep Noord en Oost), begon de omroep in 1992 als eerste regionale zender met een televisieprogramma. Nu maakt de Overijsselse omroep dagelijks een twee uur durend doorlopend tv programma en 24 uur radio.
Een dynamische omroep met veel ruimte voor verandering. Naast de dagelijkse op de regio gerichte nieuws- en informatievoorziening, wettelijk de hoofdtaak van de regionale omroepen, biedt de omroep een veelvoud aan aanvullende programma’s. In populariteit steekt de vorig jaar gestarte soapserie Van Jonge Leu en Oale Groond torenhoog boven alle programma’s uit. De serie naar een idee van cabaretier Herman Finkers trekt op zondagavond ruim 350-duizend kijkers. Ongeveer honderdduizend meer dan door de bank genomen naar TV Oost kijkt, dat voor bijna tweederde bestaat uit oudere kijkers van 50 jaar en ouder. Met nieuwe programma’s als Play TV (maandag) probeert adjunct hoofdredacteur Marcel Oude Wesselink ook kijkers beneden de dertig jaar te trekken. ‘We willen zoveel mogelijk de hele markt op maat te bedienen. Met nieuwe programma’s proberen we in te spelen op veranderingen die je in de samenleving ziet. Play TV is daar één voorbeeld van.’ Het programma waarin computerspellen en films besproken worden, was eerst op de website van dagblad TC Tubantia te zien en is sinds september ook op TV Oost. Het wordt buiten de omroep gemaakt en gepresenteerd door Overijsselse jongeren. De omroep heeft een nog een dorpskroniek in voorbereiding Tussen Kerk en Kroeg, een serie waarin het dagelijkse leven in Luttenberg (gemeente Raalte) wordt verhaald. Begin volgend jaar wordt de serie uitgezonden. Met deze mix aan programma’s probeert de omroep een zo groot mogelijk publiek in de provincie te behagen.
Een van de populairste presentatoren is ongetwijfeld Willie Oosterhuis (1955). In 1995 begon hij als columnist in het radioprogramma van Harm oet Riessen. Nu presenteert hij bij TV Oost het discussieprogramma Forum (maandag) en de muziekprogramma’s Regiotap Club (donderdag) en Sterrenparade (zondag) op Radio Oost. Tot de jongste presentatoren van de omroep hoort Gerson Veenstra (1977). Op doordeweekse dagen brengt hij het Oost Nieuws van 16.00 en 17.00 uur. Ook hier probeert de omroep met nieuwe gezichten en jonge presentatoren een dynamische uitstraling te bewerkstelligen. Want zoals veel (publieke) omroepen wil RTV Oost ook jonge kijkers bereiken, omdat die voor adverteerders een aantrekkelijke – want nog niet merkvaste – groep vormt. Dat is niet de reden, zegt de omroep, maar meer advertenties en dus meer inkomen is wel een mooi bijkomend voordeel.
RTV Oost:
Opgericht in 1988 voortgekomen uit de Regionale Omroep Noord en Oost (RONO); in 1992 als eerste met regionale televisie begonnen.
Aantal banen: 105,2 fulltime functies
Totale subsidie: 9,9 miljoen euro in 2006
Reclame inkomsten: 2,6 miljoen euro in 2005
TV Oost zendt dagelijks een twee uur doorlopend programma uit en trekt daarmee volgens de laatste cijfers (oktober 2006) dagelijks zo’n 276-duizend kijkers, bijna een kwart van de Overijsselse bevolking. TV Oost staat op nummer negen van de best bekeken zenders, Nederland 1 staat op nummer één met dagelijks bijna 0,6 miljoen kijkers in Overijssel
Radio Oost is de best beluisterde radiozender in Overijssel met gemiddeld 260 duizend luisteraars.
De meest hechte omroep in crisis
RTV Drenthe
Al jaren behoort RTV Drenthe tot en van de best beluisterde en bekeken regionale omroepen. De laatste jaren brokkelde dat imperium echter af. Maar de omroep lijkt zich te herstellen en trekt in elk geval meer luisteraars dan in 2005, ondanks de diepe crisis waarin het management momenteel verkeert.
Onlangs stapte directeur Rob Staal op. Hij stond al langere tijd onder druk vanwege zijn omstreden optreden in de crisis waarin de omroep verkeerd. Vorig jaar leidde de kritiek die zich toe spitste op het functioneren van de chef van de nieuws- en sportredactie tot een korte staking. Na een mislukte bemiddelingspoging werden de problemen uitvoerig in kaart gebracht. Harde noten werden in het eindrapport gekraakt over de leiding van RTV Drenthe. Dat leidde direct tot het vertrek van de hoofdredacteur en de chef nieuws en sport en nu dus ook van de directeur. Oud-adjunct hoofdredacteur van het NOS Journaal, Jan Rodenburg, is voorlopig waarnemend directeur/hoofdredacteur
De omroep zit in een volledig gemoderniseerd statig gebouw van de voormalige HBS in Assen. De redacties van radio en tv zaten tot 2004 in twee gescheiden gebouwen. Reikhalzend werd uitgekeken naar één gezamenlijk onderkomen zodat de redacties konden integreren, waardoor er efficiënter gewerkt kan worden.
Dat RTV Drenthe zich tot een van de meest populaire regionale omroepen kan rekenen, is goeddeels te verklaren door de uitgesproken hechte binding van de bevolking met de regio. Gelderland en Overijssel bestaan uit zeer uiteenlopende regio’s als Twente en Salland en Veluwe en Achterhoek. Terwijl Drenthe in feite uit één regio bestaat, met weliswaar verschillen tussen noord en zuid, maar die zijn niet zo groot.
Met veel nieuws en informatieve programma’s over de regio, maar ook met sport en muziek en religie heeft de omroep een groot deel van de Drenten aan zich weten te binden. Radio Drenthe en TV Drenthe bereiken dagelijks ongeveer een kwart van de bevolking.
Dat doet de omroep met een tv serie als ‘Marktleven’, waarin verschillende marktkooplieden geportretteerd worden. En met Peter Zwerus (1957), een van de bekende gezichten van de omroep, die een nieuwe serie praatprogramma’s is begonnen Klein Heemstede, opgenomen op het gelijknamige eiland in het Paterswolde-meer. In januari start een vierdelige serie rond de Drentse rockgroep Mooi Wark onder de titel ‘Bier patat en rock & roll’.
Op het scherm en op de radio doet de omroep het nog goed. Nieuwe programma’s worden gemaakt, maar om die pracht positie te behouden, zal er binnen het management snel orde op zaken gemaakt moeten worden. De tijd dringt, want meerdere bespelers in het gedigitaliseerde tijdperk dienen zich in rap tempo aan op de regionale informatie markt.
RTV Drenthe
Radio Drenthe is opgericht in 1989 en is voortgekomen uit de Regionale Omroep Noord (RON, sinds 1945), later Regionale Omroep Noord en Oost (RONO). Vanaf 1995 is tv erbij gekomen.
Aantal banen: 93,1 fulltime functies
Totale subsidie: 7,4 miljoen euro
Netto reclame omzet: 1,4 miljoen euro (2005)
TV Drenthe zendt dagelijks een één uur durend doorlopend programma uit en trekt daarmee om en nabij 100-duizend kijkers, ongeveer een kwart van de bevolking (oktober ’06). TV Drenthe staat op nummer 8 in de top 10 van de best bekeken tv zenders in Drenthe. Nederland 1 met gemiddeld bijna 250 duizend kijkers op de eerste plaats.
Radio Drenthe is het best beluisterde radiostation, zendt 24 uur per dag uit en trekt gemiddeld ruim 100-duizend luisteraars. Dat is meer dan in 2005.
Bronnen: Jaarverslagen omroepen; Koepel regionale omroepen ROOS, Omroep Reclame Nederland.
spinhof 