Ruim twee derde (68%) van de auteurs in Nederland ontvangt geen vergoeding voor het uitlenen van e-books door openbare bibliotheken, terwijl ze daar wel recht op hebben. Deels komt dat doordat de meeste auteurs onwetend zijn over digitale uitgave van hun werk en daarover geen afspraken zijn gemaakt met hun uitgever. Bijna een kwart van de auteurs (22%) die daarover wel afspraken gemaakt hebben lopen eveneens hun uitleenvergoeding mis.
Dit blijkt uit het onderzoek dat in opdracht van de Stichting Lira en de Auteursbond is uitgevoerd onder 800 schrijvers en vertalers door bureau Kantar Public. Uit het onderzoek komt ook naar voren dat meer dan de helft van de auteurs (54%) geen vergoeding ontvangt uit de exploitatie van e-books in commerciële abonnementsdiensten zoals Kobo Plus en Bookchoice (voorheen Elly’s Choice).
De populariteit van e-books is de afgelopen jaren in hoog tempo toegenomen. Het aandeel e-books in de totale boekenmarkt bedraagt 6,7% (zie CB e-book-barometer). E-books kunnen net als papieren boeken door openbare bibliotheken worden uitgeleend. En hoewel voor de uitlening van papieren boeken een vergoeding voor de auteurs is gegarandeerd, is dat voor e-books nog niet het geval. Tevens worden e-books in commerciële abonnementsvormen aangeboden. Via ‘all-you-can-read’-modellen bijvoorbeeld krijgen abonnees tegen betaling onbeperkt toegang tot een collectie e-books.
In een persbericht stelt Lira en de Auteursbond: ‘Veel auteurs zijn verbaasd dat hun werk buiten hun medeweten digitaal geëxploiteerd wordt en verontwaardigd over de hoogte van de vergoedingen daarvoor, als er al afspraken zijn. Uit de reacties van een aantal respondenten blijkt dat zij het belangrijk vinden om dit onderwerp aan de kaak te stellen bij uitgevers.’
Bezorgdheid bestaat er bij verschillende bonden waaronder Lira, de Auteursbond en de Nederlandse Vereniging van Journalisten NVJ over de negatieve inkomensontwikkeling bij auteurs. Een trend die zich al jaren afspeelt. Zo signaleert het in april verschenen advies ‘Passie gewaardeerd’ van de SER en de Raad voor Cultuur de noodzaak tot het vergroten van het verdienvermogen van makers. Op het belang van versterking van het auteursrecht wordt in dit adviesrapport nadrukkelijk gewezen. Om het dalende vergoedingentarief onder journalisten te keren, is de NVJ een actie gestart onder het motto: ‘Journalistiek heeft een prijs’.
Stichting Lira en de Auteursbond gaan naar aanleiding van de onderzoeksresultaten in gesprek met uitgevers, om op korte termijn tot betere afspraken te komen over e-book vergoedingen en de transparantie van royaltystatements.
spinhof 